BỆNH LAO
BS.CKI Phạm Thị Thu Thủy
Khoa Hô hấp – BV NĐĐN
KHÁI NIỆM
· Lao là một bệnh nhiễm trùng do Mycobacterium tuberculose gây ra.
· Bệnh lao đã được biết đến từ rất lâu, người ta cho rằng bệnh lao ở người đã xuất hiện cách nay 6000 - 7000 năm.
· 24/3/1882, bác sĩ Robert Koch đã công bố khám phá vi trùng gây bệnh lao.
· Mặc dầu phần lớn được chữa khỏi, bệnh lao vẫn là một trong những mối đe dọa lớn trên thế giới. Năm 2014 có 1.5 triệu người chết do lao, trong đó có 400 000 ca HIV(+), 140 000 trẻ em. Ước tính trên toàn thế giới có 9,6 triệu ca mới mắc, trong đó khoảng 1 triệu là trẻ em.
Việt Nam là nước có tỷ lệ mắc lao cao, gánh nặng về lao đứng thứ 11 trong số 22 quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao trên thế giới.
· Bệnh lao được lây truyền từ người sang người do hít phải vi trùng lao trong không khí. Một số người mắc bệnh lao do vi khuẩn lao từ bò (sử dụng các sản phẩm sữa từ bò không được tiệt khuẩn).
Người lao phổi, lao thanh quản khi ho, nhảy mũi, nói chuyện…sẽ thải vi trùng lao vào không khí qua các giọt bắn rất nhỏ 1-5 µ. Trong nhà, các giọt mang vi trùng này sẽ lơ lửng trong không khí đến 4 giờ.
Vi khuẩn lao có thể sống rất lâu trong môi trường: nhiều giờ trong bóng tối, có thể sống hàng tháng trời trong đàm ẩm, nhiều tuần trong sữa tươi.
Chỉ cần 1 lượng rất nhỏ vi khuẩn lao (1-10 con) xâm nhập vào cơ thể cũng có thể gây nhiễm lao.
Khi vi khuẩn lao xâm nhập vào cơ thể có gây bệnh ngay hoặc nằm yên, khi cơ thể suy yếu à gây bệnh
Ai có khả năng mắc bệnh lao?
Tất cả mọi người đều có khả năng mắc bệnh lao. Nước ta có tỷ lệ mắc lao cao à khả năng lan truyền bệnh cao.
Những người suy giảm miễn dịch: HIV, suy dinh dưỡng, sau khi bị một số bệnh làm giảm sức đề kháng: sởi, whooping cought, dùng thuốc ức chế miễn dịch…à khả năng mắc lao cao.
Khả năng mắc lao tăng khi: lượng vi trùng lao thải vào không khí tăng (người lao phổi AFB+++> lao phổi AFB+>lao phổi AFB-), mật độ vi trùng lao trong không khí tăng (nhà cửa kín, không thông khí), thời gian tiếp xúc cao (sống chung nhà, gần gũi với người lao phổi).
TRIỆU CHỨNG
Vi khuẩn lao sau khi xâm nhập vào cơ thể có thể gây bệnh ở nhiều vị trí khác nhau: với các triệu chứng chung là sốt về chiều, đêm; sốt kéo dài, gầy sút, sụt cân, kèm với các triệu chứng khác tùy theo nơi bệnh.
- Phổi: là thể bệnh lao thường gặp nhất; triệu chứng thường gặp ho khan, ho kéo dài, ho ra máu…
- Hạch: thường là hạch cổ.
- Màng phổi: đau ngực, khó thở…
- Màng não: sốt cao, co giật, lơ mơ…
- Tiêu hóa: đau bụng, tiêu lỏng kéo dài…
- Xương.
- Đường tiểu: tiểu máu, tiểu lắc nhắc…
PHÒNG NGỪA
Làm gì khi nghi mắc lao:
Khi có những triệu chứng nghi lao: sốt kéo dài, ho kéo dài, ho ra máu, gầy sút…; đặc biệt ở những người bị suy giảm miễn dịch (HIV), người có tiếp xúc gần gũi với người lao à đi khám và làm các xét nghiệm tầm soát.
Chú ý: khám thông thường chỉ gợi ý bệnh lao chứ không khẳng định được bệnh
Khi đã bị bệnh:
- Điều trị đầy đủ, đúng theo chỉ định của BS, nhân viên tổ chống lao: uống thuốc đúng liều, đúng thời gian tránh gây tình trạng kháng thuốc.
- Tái khám theo hẹn.
- Làm các xét nghiệm theo hẹn.
- Theo dõi các biểu hiện bất thường nếu có à đi khám lại, không tự ý ngưng thuốc
- Dinh dưỡng đầy đủ.
- Tránh lây truyền bệnh cho người khác: không khạc nhổ bừa bãi, tránh đến nơi công cộng trong thời gian bệnh còn khả năng lây, đeo khẩu trang khi ra ngoài.
- Tầm soát lao cho những người sống trong gia đình.
Phòng bệnh lao:
- Chủng ngừa lao, nếu không có sẹo à chủng lại.
- Dinh dưỡng đầy đủ, làm việc, sinh hoạt đều đặn, hợp lý.
- Sống lành mạnh, không để lây nhiễm HIV.
- Rửa tay thường xuyên.
- Nếu trong nhà có người mắc bệnh lao à cách ly, phòng tránh lây nhiễm, tầm soát lao những người còn lại, trẻ em cần hỏi tổ chống lao địa phương xem có chỉ định uống thuốc phòng ngừa không.